De HR formuleerde hier ook voor het eerst een juridische rechtvaardiging van deze handeling als een situatie van ‘force majeur’ (overmacht) vanwege een conflict van plichten. Namelijk tussen enerzijds de plicht om het leven te beschermen en anderzijds de plicht om het lijden op te heffen.

Een verdere stap vond plaats in de uitspraak van de HR in 1994 inzake het Chabot arrest. Psychiater Chabot voerde hulp bij zelfdoding uit bij een wilsbekwame vrouw die psychisch ondraaglijk leed en alle mogelijke behandelingen daarvoor afwees. De HR stelde in dat arrest dat de bron of de oorzaak van het lijden niet het essentiële element was, maar de mate waarin dat lijden werd ervaren. Men abstraheerde dus de gevolgen van de oorzaak.

De HR wees op de noodzaak van behoedzaamheid in dergelijke situaties en stelde als eis dat een tweetal face-to-face consultaties, waarvan in elke geval één door een consulent-specialist op het terrein van psychische ziekten, moet worden uitgevoerd.

Geschiedenis
De rechtspraak heeft veel invloed uitgeoefend op wat tegenwoordig als aanvaardbare euthanasie geldt. In het arrest van de eerste euthanasie rechtszaak (Postma zaak) zijn in het vonnis van 1974 de medische praktijk en normen aanvaard om tot verzachting van het lijden te komen door middel van morfine, met als gevolg een bedoeld overlijden. Maar de rechtbank heeft toen méér gedaan, namelijk afstand nemen van de stervensfase als voorwaarde voor dit handelen.

In die tijd was euthanasie vooral verbonden aan de context van uitbehandelde patiënten met kanker in de stervensfase.

De rechters voegden op eigen gezag aan het vonnis toe dat hen bekend was dat ‘zich vele gevallen van ongeneeslijke ziekten of laesies door ongeval, gepaard gaande met een zeer ernstig lichamelijk en of geestelijk lijden, voordoen, bij overigens vitale mensen, die in die toestand lange jaren in leven blijven’ en dat zij van oordeel zijn dat aan deze categorie patiënten ‘verzachting’ niet zou moeten worden onthouden.

Door deze uitspraak is de focus bij levensbeëindiging op ondraaglijk lijden komen te liggen.

Op wat ondraaglijk is, is in de daarop volgende uitspraken van de Hoge Raad (HR) voortgeborduurd. In het Schoonheim arrest uit 1984 accepteerde de HR de claim dat het verlies van persoonlijke waardigheid tot ondraaglijk lijden kan leiden en dat onthouding van de mogelijkheid het leven te laten beëindigen een waardig sterven onmogelijk kan maken.

Geschiedenis
De laatste voor de ontwikkelingen bepalende rechtszaak was de zogenoemde Brongersma zaak. Oud-senator Brongersma werd geconfronteerd met een algehele achteruitgang van zijn lichamelijke conditie, vele lichamelijke klachten, en ook met een toenemend sociaal isolement en gevoelens van zinloosheid. De rechtszaak tegen zijn huisarts Sutorius doorliep verschillende stappen bij verschillende rechtbanken met wisselende uitspraken van de getuigenexperts omtrent het lijden van Brongersma, alvorens de HR zich in 2002 uitsprak.

De belangrijkste conclusie van de HR was de uitspraak dat het lijden in elk geval in overwegende mate zijn oorsprong moest vinden in een medische classificeerbare ziekte of aandoening. Daarmee beperkte de HR de reikwijdte van het ondraaglijk lijden uit de uitspraak in de Chabot-zaak, waarin de HR stelde dat voor een beoordeling van het lijden geabstraheerd zou moeten worden van de oorzaak.